Oude Kraamkliniek Oostmeers 17
Bouwgeschiedenis

voorgeschiedenis

Oorspronkelijk bevond zich de kraamkliniek in de Mariastraat 36A waar nu de archeologische dienst is ingericht. De gebouwen voldeden op het einde van 19de eeuw niet meer aan de behoeften. (zie foto en grondplan hieronder. Het grondplan dateert uit 1850 dus voor de bouw van de 19de eeuwse gebouwen. In de blok rechtsonder was het Moederhuis)

Vanaf 1896 werden door ar. L. Delacenserie en C. Dewulf retauratieplannen opgemaakt voor de oude gebouwen langs de Mariastraat. Voor de nieuwe kraamkliniek had men een terrein op het oog aan westkant van het domein Sint-Jan, aan de Oostmeers.

Er stonden daar een vijftal huisjes van het godshuis Sint-Jozef , gesticht in 1677 door Eleonora Heuriblock en in 1699 bestendigd door Maria Wouters, dochter van de dismeester van Onze Lieve Vrouwkerk. Daarom werd het godshuis ook het godshuis Wouters genoemd. (zie op het plan van de site Sint-jan uit 1837 hieronder, links).

De huisjes waren aan het begin van de 20 ste eeuw in slechte staat en de stad vergunde de sloping om plaats te maken voor de nieuwe kraamkliniek. De stichting Sint-Jozef verhuisde in 1904 naar de hoek van de Nieuwe Gentweg met de drie Kroezenstraat. Daar bevond zich tot dan het godshuis Joos Reyphins, ook Sint-Joos genaamd. De stichting Reyphins verhuisde op haar beurt naar de H. Consciencelaan waar in 1908 naar het ontwerp van ar. A. De Pauw het nieuwe godshuiscomplex Reyphins werd gebouwd.

 

Hiernaast een schets van het Sint-Jozefgodshuis van Ch. Curtis (1704-1752) die veel Brugse zichten schetste , vooral van religieuse gebouwen.Boven de poortingang was er een nis met een Sint-Jozefbeeld.

Hieronder enkele plannen uit de slopingsaanvraag voor de huisjes Oostmeers nrs 9-27 uit 1907 d.w.z. van het godshuiscompleks Sint-Jozef en enkele andere huisjes. (wegens de zorgelijke toestand van de documenten kon geen ideale foto gemaakt worden)

het rechterdeel van de linkerfoto geeft het begin aan van de godshuisjes met de korfboogdeuren. Bemerk ook de nis boven poort bij het godshuis met de 2 bouwlagen. De rechterfoto hierboven geeft de voortzetting van de godhuisjes .
   

hiernaast een uittreksel uit de slopingsvergunning van de huisjes aan de Oostmeers.
   
De nieuwe neogotische kraamkliniek 1910 (goedgekeurd in 1907)

Hierboven ziet u een ingekleurde 3D plan van de hand van arch. Alphonse De Pauw. Dit gebouw, in typisch brugse neogotische stijl, werd ontworpen door A. De Pauw onder toezicht van Delacenserie. Hieronder een uittreksel uit het boek "Stenen Herleven" kunstige herstellingen in Brugge (1877-1988)

Zoals Charles Dewulf, Louis Delacenserie, Jozef Viérin, Theo Raisin, L.Charles e.a. bouwde ook A. Depauw verschillende huizen in de neogotische stijl. Die stijl werd toen door de stad Brugge in de binnenstad opgelegd.

(o.a.: bouwde hij zo de Oostmeers 17 , de godshuizen Reyphins in de H. Consciencelaan (1908), de gebouwen achter de gevel van de Mariastraat 36 (1913), het godshuis Lemaire op de Walplaats (1912), ... Buiten de binnenstad vooral op de Ring en Kristus-Koning bouwde hij echter huizen in neoclassistische stijlen (Karel de Stoutelaan 18, Elisabethlaan e.a.)

Ook de lokettenzaal van de bank BNP Fortis in de Vlamingstraat is zijn ontwerp

 
   

 

Hieronder het grondplan van het gebouw: de bovenkant van het plan is de tuinzijde

Het plan werd vergund in 1907 (zie goedkeuring plan hieronder)

Hieronder enkele ingekleurde plannen van de achtergevel van de tuinvleugel, van de voorgevel van de tuinvleugel (binnenplein) en van de voorgevel van de straatkant

In de centrale vijfhoekige uitbouw aan de tuinzijde bevond zich destijds de kapel

 

  
 
 

Het bakstenen gebouw bestaat uit vier vleugels rond een binnenplein, de tuin en straatvleugel zijn langer dan de dwarsvleugels. Het is een intrigerend spel van brugse traveeën en trapgevels wat het gebouw een sterke harmonie en eenheid geeft. De neogotische ornamenten en het zeer afwisselende lijnenspel van het blindmaaswerk boven de middeleeuws aandoende kruisvensters zijn wel typisch voor de Brabantse hooggotiek maar komen ook veel voor in de Brugse baksteengotiek. (De neogotische gevel van de verpleegsterschool (1935-1939) in de Zonnekemmers 18 naar het ontwerp van arch. Jozef Viérin is eenvoudiger maar zeker niet minder esthetisch of minder harmonisch en zeer straatbeeldbepalend)

Hieronder enkele voorbeelden hiervan uit de plannen van A. De Pauw (die zich in het stadsarchief in een niet al te beste staat bevinden)


hieronder het plan van de dwarsdoorsnede van de tuinvleugel ter hoogte van de kapel.
belet ook de dakconstructie.

hieronder het gedeeltelijke plan van het linkergedeelte van de tuingevel

 
 

 

Aansluitend aan het gebouw is er nog een restant van de boomgaard , die herinnert aan de grotere boomgaard en de tuin van het kloosterdomein Van het Sint-Janshospitaal (zie hogervermeld plan van de site Oud Sint-Jan uit 1837)

Hierboven rechts ziet u het contrast tussen de lelijke asfaltvlakte en het welige groen van het parkle dat aansluit aan de oude kraamkliniek. Links ziet u wat het zou worden als het parkje uitgebreid wordt tot een beeldenpark of themapark. Ligt de vergroening niet voor de hand nu de rotatieparking in de autoluwe binnenstad daar toch moet verdwijnen.

Hier rechts poseren in 1957 de zusters van de kraamkliniek, toen nog "Moederhuis" genoemd, voor het park met zicht op de Sint-Salvatorkerk. Met deze sporen we u aan de rubriek over het wel en wee van de zusters en vroedvrouwen in de Oostmeers 17 te lezen (scroll naar de menu rechts bovenaan deze rubriek en klik op de knop "beschermingsaanvragen"
of (klik hier) om direct op deze rubriek te komen.

).
   

Geraadpleegde bronnen:
Stenen herleven (1877- 1988); 111 jaar kunstige herstellingen ( Luc Constandt)
Vroeger Gasthuis nu museum: Het middeleuwse Sint-Janshospitaal te Brugge (Hilde Lobelle- Caluwé).
Het werk van Alphonse De Pauw (Sarah Bauwens)
Beeldbank Brugge, KaartenHuis Brugge, RWO.
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Sint-Janshospitaal (1188-1975)
Brugge , mémoires van een stad (Jaak Rau).
De Godshuizen te Brugge (Hilde De Bruyne).
Een eeuw Brugge (deel 1 en 2) (Jaak Rau)
De Brugse parochies (Jaak Rau- Marc Rijckaert)
Iconografie der stad Brugge (Guillaume Michiels)
Brugge in oude prentkaarten (A.Schouteet)
Godshuizenwandeling. (West-Vlaamse Gidsenkring).
UIt wereld der Brugse mensen (1839-1918) (Guillaume Michiels).
Stadsarchief Brugge.
Archief van de hospitaal zusters met dank aan zr Aleydis Bracke.
Bruges , Histoires et Souvenirs (Ad. Duclos)