Kraamkliniek Oostmeers 17
1. Geschiedenis van de zusters vroedvrouwen

Vroeger werd de opleiding van vroedvrouwen stiefmoederlijk behandeld. In 1775 kwam er een aanzet voor een georganiseerd verloskundig onderwijs van vroedvrouwen in West-Vlaanderen op initiatief van de Franse vroedvrouw M.A. Le Boursier du Coudray.
Her en der werden er in de provincie cursussen ingericht o.a. in Gistel en Maldegem. Door de invasie van de Fransen in 1792 werden de cursussen onderbroken. Het verloskundig onderwijs werd pas heropgestart onder de Franse prefect Chauvelin met de officiële oprichting van een "Salle de Maternité " (Moederhuis) te Brugge in 1806 in het Sint-Janshospitaal. Mevrouw Agnes Langenbick was toen overste.

Het "Moederhuis" in Sint-Jan is waarschijnlijk al geleidelijk tussen 1790 en 1800 ontstaan met ongeveer 8 dopelingen per jaar tussen 1801 en 1806. Het "Moederhuis" bevond zich toen in de Mariastraat 36 en verhuisde in 1910 naar het in die tijd nieuwe "Moederhuis" in de Oostmeeers 17. Aan dit "Moederhuis" van het Sint-Janshospitaal bleef een provinciale school voor vroedkunde verbonden. De lessen waren kosteloos en werden gegeven door de "heelmeesters- professoren" van het hospitaal zelf. De kraaminrichting werd bestuurd door de " eerste vroedvrouw", bijgestaan door de 2de vroedvrouw die samen met de leerlingenvroedvrouwen instonden voor de kraamvrouwen en pasgeborenen. De eerste vroedvrouw was bestuurster van het "Moederhuis" en tevens "vroedvrouw-meesteres" van de provinciale school.

In 1878 wordt juffr. Marie Perneel benoemd als "eerste vroedvrouw" door de bestendige deputatie van de provincie. Bij het overlijden van de toenmalige eerste vroedvrouw juffr. Marie Perneel (in 1919 ) werd de functie gesplitst. Juffr. Valérie Jongbloet werd bestuurster en juffr.Marie Pintelon werd vroedvrouw-meesteres.

   

Na een conflict met het bestuur van de COO (toenmalige Commissie van Openbare Onderstand), in 1930 gaven beiden hun ontslag en richtten samen met dr. A. Vandermersch het Sint-Annamoederhuis en de Sint-Annaschool voor vroedvrouwen op met de leerlingen die met hen waren meegekomen. (zie hieronder detail uit een krantenknipsel uit het "Burgerwelzijn van maart 1930)

De kraamkliniek Sint-Anna op de Sint-Annarei. De kraamkliniek richtte zich tot het nogal kaptaalkrachtige deel van de bevolking.
   

Het totaal van de verpleegsters en directie

dr Vandermersch op stap met zijn personeel in zijn auto

Terug naar de vroedvrouwenschool in de Oostmeers 17

In de zitting van 17 juli 1930 besloot de provinciale raad de provinciale school voor vroedvrouwen, gehecht aan het "Moederhuis", met het einde van het lopende schooljaar als provinciale inrichting af te schaffen.

In dezelfde zitting werd ook besloten om aan de leerlingen van van de nieuwe vroedvrouwenschool een studiebeurs toe te kennen.

Al op 1 oktober 1930 werd een nieuwe vroedvrouwenschool in het Sint-Janshospitaal opgestart maar nu niet meer als provinciale school. Er is een beheerraad met dr.Verstraete als bestuurder. De directie van de kraaminrichting en vroedvrouwenschool Sint-Jan werd nu waargenomen door een hospitaalzuster van Sint-Jan. Zuster Stanislas Christiaens was de eerste religieuze directrice. De directrice werd bijgestaan door een zr monitrice en een lesgeefster voor de theoretische vakken. Het hoofdvak verloskunde werd gegeven door dokters-verloskundigen verbonden aan de kraaminrichting.

Dr Verstaete is hoofddokter van de Kraamkliniek en leraar van de school geweest van 1930 tot 1951.

Zuster Donatiana tussen dr Verstraete en dr Maurice Coucke

In de ganse periode 1930 tot na de oorlog is het kader, zetelende op de eerste rij van deze foto van de promotie van 1938, practisch dezelfde gebleven: vrnl juffr. De Groeve, zr Elisabeth Van Walleghem, dr Verstraete, EH De Vos, dr Coucke, zuster Stanislas (Martha) Christiaens.

promotie 1940 met vrnl: zr Stanislas Christiaens, dr Coucke, EH Devos, dr Verstraete, juffr. De Groeve

Promotie 1947 met vlnr ....... ,dr Coucke, zr Spilliaert, EH Lefevere, dr Verstraete en juffr. Lepla, ...........

In 1951 gaat dr Verstraete op pensioen. Hieronder een foto temidden van zijn collega's. In het midden op de onderste rij zit dr Verstraete, derde van links is zr Spilliaert Lutgarde, derde van rechts is dr De Winter.

Zuster Lutgarde Spilliaert en dr Verstraete bij zijn afscheid in 1951

 

In 1952 wordt de studie van vroedvrouw van 2 jaar naar 3 jaar gebracht.

 

De Kraamafdeling investeerde in een nieuwe verloskamer. OP de foto rechts zien we
vlnr dr Pierre Coucke, dr F. Op de Beeck, de heer R. Waes, voorzitter van de C.O.O, dr Lamiroy en dr Lantsoght (hoofddokter van de kraamafdeling).
Uit de tekst lezen we dat na de nieuwe verloskamer in de nieuw gebouwde vleugel ook een nieuwe prefabbouw met éénpersoonskamers gebouwd zal worden. Het aantal geboortes was immers ook sterk opgelopen naar 12.000 geboortes gemiddeld per jaar. We zien ook een nieuwe gynecoloog dr Op de Beeck en dr Lantsoght die dr Verstraete opvolgde die in 1951 afscheid nam.

Hieronder de promotie van 1953 met vlnr: zr Régine, dr M. Coucke, EH Lefevere, zr Dominique, juffr. Lepla

Hieronder een foto van het geneesherenkorps van het Sint-Janshospitaal ter gelegenheid van en hulde aan dr De Winter in 1955.
Op de 1ste rij vlnr: ?, ?, EH Lefevere, mevrouw De Winter, zr Rita (rechtstaand), dr De Winter, zr Lutgarde Spilliaert, de heer Stube,?, ?, ?.
OP de 2de rij: vlnr: 1ste links:dr Van de Lanotte 3de links dr V. Van den Bon, 5de links dr A. Van den Bon, 4de rechts: dr Pannier
Op de laatste rij: 3de links dr Vertonghe, 5de links: dr Compernolle, 6de links: dr Lantsoght, 7de links: dr F. Op de Beeck, 8ste links: dr Weynen, 9de links: dr F. Lemahieu

 

De promotie 1956, met zr Aleydis Bracke (achterste rij ,2de van rechts). Zr Aleydis verzorgt het archief van de Hospitaalzusters van Sint-Jan en de verpleegsterscholen. Ze heeft ons veel inlichtingen gegeven voor deze website pagina, met veel geduld en zonder de moeite te ontzien, niettegenstaande ze nu 90 jaar is

 

Bij een bijeenkomst van oud leerlingen zien we op de foto hiernaast helemaal links zr Aleydis (ietwat minder duidelijk wegens de lichtinval). Helemaal rechts staat dr Compernolle en achterste rij 2de van links: dr Lamiroy

 

 

In 1962 wordt de vroedvrouwenopleiding overgenomen door het Sint-Jansinstituut voor verpleegkunde in de Zonnekemeers. Het diploma van vroedvrouw wordt van dan af behaald na een specialisatie jaar verloskunde volgend op 2 basisjaren verpleegkunde.

Hieronder de laatste promotie in 1962 vóór de verhuis

In 1995 wordt de specialisatie vroedvrouw terug een afzonderlijke basisopleiding van 3 jaar.

2. De geschiedenis van de de verschillende locaties van de vroedvrouwenschool

Voor 1910 was het "Moederhuis" ingericht in een pand van Sint-Jan in de Mariastraat 36.(zie foto hieronder)

Deze gebouwen beantwoordden niet meer aan de strengere eisen van de openbare gezondheid en aan de  nieuwe noden.

In de zitting van 3 mei 1906 besloot het provinciaal bestuur een nieuw "Moederhuis" op te richten. Bij KB van 10 april 1907 werd aan het bestuur der Burgelijke Godshuizen van Brugge de machtiging verleend om een nieuw "Moederhuis" te bouwen in de Oostmeers.
(zie rubriek erfgoedpanden, Oud Sint-jan site en omgeving, De kraamkkliniek 1910, Oostmeers 17,bouwgeschiedenis of klik hier om direct op de pagina te komen).

De werken werden toevertrouwd aan Alphonse De Pauw, bijgestaan door L. Delacenserie, raadgever bouwmeester.

Het gebouw werd verdeeld in 2 afzonderlijke diensten:
1. een school voor leerlingen-vroedvrouwen en bestuur
2. Het "Moederhuis" voor 18 zwangere vrouwen en 18 kraamvrouwen

Het "Moederhuis" werd van af oktober 1910 in gebruik genomen.
Een deel van het "Moederhuis" werd in pacht gegeven aan het provinciaal bestuur van West-Vlaanderen om ook als internaat te dienen voor de leerlingen- vroedvrouwen van de provinciale school voor Vroedkunde, gehecht aan het "Moederhuis".

De pachtakte werd verleden voor notaris Henr Fraeys voor een termijn van 27 jaar vanaf 1 augustus 1919 om te eindigen op 31 juli 1946.

Maar bij de afsplitsing van de kraamkliniek van Sint-Anna werd in 1930 de pacht aan de provincie opgezegd en werd de nieuwe kraamkliniek en vroedvrouwenschool onder leiding van de hospitallzusters van Sint-Jan in de Oostmeers 17 geïntegreerd.

Door de wijzigingen in de studies van vroed- en verpleegkunde werd vanaf september 1962 de school der vroedvrouwen van de Oostmeers 17 overgebracht naar het Sint Jansinstituut voor verpleegkunde in de Zonnekemeers 18-20.

Het Sint-Jansinstituut voor verlos- en verpleegkunde werd een deel van de campus van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende (KHBO nu VIVES) en verhuisde in 2009 naar de Franciscus Xaveriusstraat, Sint-Michiels .

 

BRONNEN:

Archief Hospitaalzusters (zr Aleydis Bracke)
Archief OCMW
Geschiedenis van de Brugse verpleegsterschool: A.Van den Bon
Dag Zuster: Mieke De Jaegher
Huldeboek Zuster Theresa Deraeve
Katholieke Vlaamsche Verbond der Verpleegsters : ontstaan en groei (1919-1969)
Dr F. Op de Beeck: gegevens
Geschiedenis van de geneeskunde in België: E. Sondervorst
Bouwaanvragen stadsarchief
website Kaartenhuis
Brugs Ommeland: artikels van Marcel De Blieck en Koen Rotsaert
Wikipedia
Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE)